Yıl 2009’du, yani bundan tam 15 yıl önce…Ocak ayının son günlerinde İsviçre’nin dağ kasabası Davos’ta her yıl olduğu gibi Dünya Ekonomik Forumu yapılıyordu. İsrail’in 22 gün süren ve bin 133 Filistinliyi öldürdüğü ‘Dökme Kurşun Operasyonu’nun üzerinden sadece 10 gün geçmişti. İsrail’in o günkü Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Davos’ta bu “operasyonu” savunuyordu. (O dönem Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı oturumdaki “One Minute” krizini hatırlıyorsunuz.)
15 yıl sonra, yine ocak ayında bu kez “Demir Kılıç Operasyonu” sürerken bir başka İsrail Cumhurbaşkanı, İzak Herzog Davos’a geldi. Herzog, 25 bin Filistinlinin katledildiği ve saldırıların devam ettiği bir dönemde oturumlara katıldı. İsrail içinde de artık yüksek sesle dile getirilen “iki devletli çözüm olmadan, sorun çözülemeyecek” görüşünün ne kadar haklı olduğunu ortaya koyan tablo, 15 yıl sonra yine bir İsrail Cumhurbaşkanı’nın Davos’ta ‘operasyonlarını’ savunmaya çalışmasıydı.
Herzog ve iki devletli çözüm
İsrail Cumhurbaşkanı Herzog, uzun yıllardır “iki devletli çözümü” savunan bir siyasetçi. Herzog, Davos’taki oturuma katılırken, ABD ‘iki devletli çözüm’ önerisini tekrarlamış, İsrail Başbakan’ı Benyamin Nethanyahu ise henüz bu fikri reddeden çıkışını yapmamıştı. Ama yine de Herzog’un ne söyleyeceği merak ediliyordu. Üzücü olan Herzog’un da yıllardır savunduğu görüşün arkasında durup, “iki devletli çözümü” aynı kuvvetle savunamamış olmasıydı. Tam ifadelerini aktaralım:
‘‘Bence milletler öne çıkıp ‘iki devletli çözüm’ dediklerinde, öncelikle bir ön soruyla da ilgilenmeleri gerekiyor. Bize gerçek güvenlik sunuluyor mu? Kendimiz ve insanlarımız için güvenliği garanti edebilir miyiz?’
Bu ifadeler hem Herzog’un durumunu hem de İsrail’in ‘kök sorunu görmekten’ her geçen gün uzaklaştığını gösteriyordu.
‘İsrail’i Hamas’ı besledi’
Bu yılki toplantılara katılan en üst düzey Filistinli temsilci Muhammed Mustafa’nın da ilk mesajı buydu… “Kök sorun işgaldir, bu bitmeden sorun çözülemez” dedi. Mustafa, önemli bir ekonomist, yıllarca Dünya Bankası’nda çeşitli görevler üstlenmiş, Filistin Yatırım Fonu (PIF) Yönetim Kurulu Başkanı. Aynı zamanda Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın danışmanı ve Batı Şeria’nın önemli isimlerinden.
El Fetih yönetimine yakın olduğu için zaman zaman eleştirilen de bir isim…
İsrail’e işgal mesajı verirken oturumda yaptığı bir açıklama Batı Şeria’nın Hamas’a bakışını da göstermesi açısından önemliydi. Mustafa, ‘‘2006’da Hamas’ın seçilmesinin tek sebebi İsraillilerdir. O dönem Başbakan Ariel Şaron bölgeden çekildi, bunu birlikte organize etmeliydik, tek başlarına yaptılar. Hamas’ın önce bölgeye gelmesine ve ardından da orada gelişmesine müsaade ettiler’’ dedi.
Aslında bu tip çıkışlar Filistinli yetkililer tarafından ilk kez yapılmıyor ancak benzer bir açıklama AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’den gelince anlamı da etkisi de farklı oluyor. Borrell bu hafta ‘‘Tek çözüm, 100 yıldır uğruna öldükleri toprakları paylaşan iki devlet yaratmaktır. İsrail bu çözümü reddetmeye devam ederek Hamas’ı bizzat yaratacak kadar ileri gitti. Hamas, Filistin Yönetimi’ni zayıflatma amacıyla İsrail hükümeti tarafından finanse edildi” dedi.
‘İşgal ve Filistinlileri bölme’ İsrail’in politikası olabilir, ama iki Filistinli grubun bu oyuna gelmesi hep sorun oldu. Meseleye İsrail cephesinden bakıldığında da söylenecek şey ortada. İsrail başkenti Doğu Kudüs olan, tam egemen bir Filistin’e yani iki devletli çözüme razı olmadıkça bizler on beş yıl sonra bir başka İsrail Cumhurbaşkanını yine Davos’ta dünyaya derdini anlatmaya çalışırken görebiliriz.