Eylülde açıklanacak dev sosyal konut projesi için geri sayım başladı. Bu proje kira ve ev fiyatlarını düşürür mü? Öte yandan yabancıya kiralanan evlerde kiracıların birkaç ay ödeme yapıp sonrasında ise ülkesine kaçtıkları belirtiliyor. Peki konutta kira balonu patladı mı? Konuyla ilgili uzmanlar CNN Türk’te değerlendirdi.
Gayrimenkul Uzmanı Esra Erkekli konut piyasasına yönelik gelişmeleri şöyle anlattı.
SOSYAL KONUT PROJESİNDE BELİRLENECEK GELİR SEVİYESİNİ AŞMAYAN VATANDAŞLAR YARARLANACAK. HAK KAZANANLAR KAÇ AY VADEYLE EV SAHİBİ OLACAK?
“Dar gelirli aileler faydalanacak bundan daha önce hiç ev sahibi olmamış kişiler faydalanacak. 15 yıl vade ile TOKİ’nin bundan önce projeleri var. Yine 15 yıl vade ile sosyal konut projesinin yapılacağını tahmin ediyoruz.
KİRALARA FAHİŞ ZAM YAPAN EV SAHİPLERİ ADLİYENİN YOLUNU TUTMAYA BAŞLADI. YABANCILAR ÖDEME YAPMIYOR VE İNDİRİM İSTİYOR. SEKTÖR TEMSİLCİLERİ KİRA BALONU FENA PATLADI DİYOR, SİZ NASIL DEĞERLENDİRİRSİNİZ?
Doğru, önce insanlar bu rakamlardan tuttu şimdi ödenmeyen kiralar var. Daire sahipleri ile kiracılar arasında daha büyük sorunlar olmaya başladı. Ev sahipleri eski kiracılarını çıkarmaya çalışıyorlar. Yasal olarak artış yapamazlar ama çevreye bakarak fiyatları yükseltmeye çalışıyorlar.
Şişen rakamlar daha büyük sıkıntılara yol açacak. İlk 1-2 ay ödeyip sonradan ödemeyen kiracılar oluşmaya başladı. Daire sahipleri kiralar ödenmiyor diye sıkıntı yaşıyor. Sosyal konut projesini hayata geçtiği zaman bu konuda faydalı olacağını düşünüyorum.
Sosyal konut projesi yayınlanmaya başladıktan itibaren bizim çalıştığımız bölgelerde rakamların yükselişinin durduğunu söyleyebilirim. Düşüş için şu an erken ama rakamların yukarı çıkışını bu söylentinin durdurduğunu söyleyebilirim.
KİRA FİYATLARININ DAHA DA AZALACAĞINI DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ?
Şu an için bunu beklemiyorum. Çünkü bizim bölgemizde 2 daire boşalıyorsa 10 tane sırada bekleyen kişi oluyor. Bunun kira fiyatlarının düşmesi için alternatiflerin olması lazım. Daha fazla konut olması lazım seçenek olması lazım ki kira fiyatları düşsün. Yabancıların ülkelerine gitmesi kira fiyatlarını düşürmüyor. Onlar gittiği zaman sırada bekleyenler var.
EV SAHİPLERİNE TAVSİYELERİNİZ NEDİR?
Fiyatları biraz düşürmeliler, aynı binada karşılıklı insanlar çok farklı rakamlarda oturuyor. Geçen sene 2 bin liraya verdiğimiz kira şu an 15 bin lira bandında geziyor. İnsanların 10-15 bin lira kira ödeyebilmesi için gelir seviyelerinin yüksek olması lazım. Aslında biraz daha makul olmak lazım. Konut fiyatları artıyor diye kira fiyatlarını da aynı oranda artırmayı doğru bulmuyorum.”
Gayrimenkul Uzmanı Ufuk Tetik ise şu ifadeleri kullandı.
BAKAN KURUM PROJENİN DUYURULMASIYLA FİYATLAR DÜŞÜŞE GEÇTİ DEDİ. NE KADARLIK BİR DÜŞÜŞ BEKLİYORUZ?
“Şimdi burada net bir şey söylemek zor. Bu kampanya ile ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 81 il vadelisine yazı gönderdi. Kendi sorumluluk alanları içerisinde ihtiyaç olunan gayrimenkul sayısı ve lokasyonların belirlenmesi istendi. Bölgelerde ve il merkezlerinde gayrimenkul üretimine başlanacak. Bunun kısa vadede düşüş beklenmesi gerçek dışı kalır. TOKİ özellikle çok hızlı konut üretmesiyle bilinen bir kurum TOKİ’nin inşaata başlaması 3-4 ay olarak görülüyor. Teslim süresini 18 ay olarak aldığımızda nerden baksanız 2 yıl sonra kat malikleri konutlarda oturmaya başlayacak.
Yapılan hamle Türkiye Cumhuriyet tarihinin en büyük gayrimenkul hamlesidir. Asgari ücretlinin taksitlerini ödeyebileceği şekilde bir kampanya olacak. Son dönemde gayrimenkul fiyatlarının orta ve alt gelir grubundan uzaklaşması neticesinde burada piyasayı domine etmek üzere kurulan 1-2 ıl içerisinde sonuçlarını alabileceğimiz bir proje olarak karşımıza çıkıyor. Bugün sonuca etki etti demek çok doğru olmayacaktır.
YABANCILARIN ÖDEME YAPMAMASI, ÜLKELERİNE DÖNMESİ, FİYATLARIN CİDDİ MANADA FAZLA ARTTIĞINI GÖSTERİR Mİ?
Aynı sitede oturan birisi 3+1 daire tuttuğunu düşünün. Eski kiracı 5 bin lira yeni kiracı 15 bin lira ödüyor. Ve kandırıldıkları hissine kapılıyorlar. Art niyetli bütün davranışlar kira balonunun patlamasına yol açan sebeplerdir. İnsanların barınma ihtiyacı fizyolojik ihtiyaçlarından sonra gelen bir ihtiyaçtır.
Bugün gayrimenkul davalarının yargılanmasına 7-8 ay sonra başlanıyor. 1.5-2 yıl sürüyor. Art niyetli bir kiracıysanız 1.5-2 yıl oturabiliyorsunuz. Son dönemde bunun önüne geçebilmek için yabancıya verilen gayrimenkulde yıllık kiralama modeline geçildi. Yıllık ücret veriyorlar.
DEĞERİNDEN FAZLA KİRALANAN EVLERDE DURUM NE?
Nispeten daha stabil hale geldi. Kiralamaların sezonları vardır. Yaz aylarında kiralar pik yapar. Biz ağustos ayına geldiğimizde kira fiyatlarının nispeten yavaşladığı bir döneme giriyor olacağız. Kira fiyat artışlarının çok da artarak devam edeceğini öngörmüyorum.”