MERT İNAN- Geçen yıl İstanbul’a temin edilen toplam suyun yarısına yakınının Melen regülatöründen karşılandığını gündeme getiren DSİ eski yöneticisi ve Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız, “İstanbul’un su temininin sigortası olacak olan Melen Barajı’nın aslında şimdiye kadar tamamlanması gerekiyordu. Zemindeki oturmalar nedeniyle baraj gövdesinde çatlaklar oluştu. Bunun üzerine DSİ mevcut barajı güçlendirmek için hızla yeni bir proje hazırlattı ve inşaat işini 28 Şubat 2020’de ihale etti. 412 milyon 151 bin 148 TL’lik teklifi veren firma, güçlendirmeyi 26 Şubat 2023’te bitirmeyi planlıyordu. Ancak şirket yetkilileri ihale kapsamında bazı projeleri uluslararası standartlara uygun olmadığı için yeniden hazırladı, bazı iş kalemlerinde değişiklik yapılması gerekti. Değişiklikler, yeni fiyat tablosunu ortaya çıkardı. Yeni fiyatlar konusunda DSİ ve şirket uzlaşamadı. İşin gerçekleşme oranı yüzde 10’lar seviyesindeyken şirket, beklenmeyen fiyat artışı nedeniyle projeyi tasfiye kararı aldı. Geçtiğimiz haftalarda çalışmalar durdu. Baraj yapımındaki gecikme vatandaşın cebinden çıkacak fazladan para anlamına geliyor” dedi.
‘RİSKE SOKUYOR’
İstanbul suyunun yarısına yakınının Melen’den karşılandığının altını çizen Yıldız, “Bu suyun Avrupa yakasına iletilmesi için çok sayıda devasa pompalar kullanılıyor. Pompalar 160 kilometre boyunca uzanırken, toplam 300 metre yükseğe kadar su basılıp İstanbul’a ulaştırılıyor. Baraj tamamlansaydı bu pompa yüksekliği 100 metre azalacak ve enerji maliyeti yüzde 30 düşecekti. Melen’deki belirsizliğin sürmesi, İstanbul’un su temini güvenliğini su kalitesini riske sokuyor. Belki de en uygun yerde yeni bir Melen Barajı’nın yapımı alternatifi de hızla değerlendirilmeli. Melen Barajı’nın yapımından vazgeçilip, Melen 1 ve Melen 2 Regülatörleri ile su teminine devam edilmesi durumunda, İstanbul’un Avrupa yakasının su talebinin yeni bir planlama yapılarak, yenilikçi bir su yönetimi anlayışı ile alternatif su kaynaklarını da dikkate alarak temini hususu da incelenmeli” dedi.
‘İSTANBUL’UN SU KADERİ MELEN’E BAĞLI’
Melen Barajı sorunu nedeniyle artan enerji maliyetinin suyun birim maliyetine önemli bir ilave getirdiğini söyleyen Yıldız, “Melen Barajı’nın işletmeye alınması durumunda bu maliyetin en az üçte bir oranında azalması mümkün olacaktı. Ayrıca Melen Barajı işletmeye alınmış olsaydı bu barajdan elde edilecek hidroelektrik enerji pompalarda kullanılarak suyun enerji maliyetini de azaltacaktı. İSKİ’nin 2022 yılı için hesapladığı elektrik maliyeti, 1 milyar 300 milyon liraydı ancak son elektrik zamlarıyla bu rakam 3 milyar TL’ye yükseldi. İstanbul’un su kaderi bir anlamda Melen Barajı’na bağlı” ifadelerini kullandı.
Küresel iklim değişi değişikliğine bağlı kuraklık tablosunun Melen havzasını olumsuz etkilemesinin İstanbul için çok büyük sorun yaratacaĞını da söyleyen Yıldız, şu uyarıları sıraladı: “Suyun çok verimli kullanılması gerekiyor. İstanbul, çevresindeki su kaynaklarını sünger gibi emiyor. Vatandaşların su kullanım bilincini artıracak eğitim ve tanıtımlar yapılmalı. Suyu verimli kullanan tesisatlara geçilmeli. Araba yıkama, halı yıkama gibi hoyratlıklara son verilmeli. Bulaşık, çamaşır yıkarken suyu çok dikkatli tüketmeliyiz.”