Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Bölümü bünyesinde faaliyetlerini yürüten Tohum Gen Bankalarının biri İzmir’deki Ulusal Tohum Gen Bankası, diğeri ise Ankara’da bulunan Türkiye Tohum Gen Bankasında, bitkilerin genetik kaynaklarının tespit edilmesiyle birlikte muhafaza edilen tohumların karakterize edilme işlemleri gerçekleştiriliyor.
“Tohumlar soğuk ortamda uzun muhafazaya alınıyor”
Türkiye Tohum Gen Bankası Bölüm Başkanı Şenay Boyraz Topaloğlu, “Burada amacımız, genetik kaynak olarak tanımlanan tüm türleri muhafaza etmek ama önceliğimiz ıslahta kullanılan gen kaynaklarıdır. Yerel çeşitler, endemik bitkiler ve kültür bitkilerinin yabani akrabaları olmak üzere tüm kaynakları, biyolojik ömürlerinin izin verdiği müddetçe korumak için çalışıyoruz. Bunu doğal alanları dışında yapıyoruz. Öncelikle canlılık testleri uygulanıyor. Tohum canlılığı yüzde 85 ve üzerinde olan tohumlar soğuk ortamda uzun muhafazaya alınıyor. Eksi 18 santigrat derecede 5 ila 10 yılda bir, tohum türüne göre değişmekle birlikte canlılık testleri tekrarlanıyor. Periyodik canlılık testinden düşük sonuç çıktığında ya da tohumun miktarı azaldığında üretim yenilemeye alınıyor” dedi.
Üretilip yenilenen tohumların temizlik, hazırlık, kurutma ve paketleme süreçlerinden geçerek tekrar muhafazaya alındığını vurgulayan Topaloğlu, tohumların gen kaynağını kaybetmeden genlerin erozyona uğramasını engelleyerek sürekli bir muhafazanın sağlandığını kaydetti.
Ayrıca, gen bankalarının temel amaçlarından birinin de araştırma çalışmaları için materyal temin etmek olduğuna da değinen Topaloğlu, “ Uzun dönem muhafazada olan tohumun yeterli miktarda çoğaltılmış bir örneği orta dönem muhafazaya alınır. Bu, dağıtıma açık koleksiyon dediğimiz ıslah ve araştırma çalışmalarında temin edilen materyali içerir” ifadelerini kullandı.
“Tohum depoları oluşturulmaya başlandı”
Öğrenilmiş yanlış saklama yöntemleriyle tohumun muhafaza edilemeyeceğine dikkati çeken tarım yazarı Mine Ataman ise “Ülkelerin gen kaynaklarının ne kadar çeşitli, ne kadar karakteristik olduğu son dönemde daha çok önem kazanmaya başladı. Dünyanın farklı yerlerinde tohum gen bankalarının dışında tohum depoları oluşturulmaya başlandı. Tohumun nasıl saklanacağı çok önemlidir. Bunu bir sandıkta, bir ev ortamında saklayamayız. Mutlaka belli bir ısı, nem ve sıcaklıkla özellikle bu iş için planlanmış gen bankalarında korunması gerekiyor. Onun için de elinizde böyle bir kaynak varsa mutlaka gen bankalarına gitmek, buradaki ilgili kişilerle görüşmek gerekiyor” diye konuştu.