Rus devlet medyasına göre, Türkiye, Rusya ve Çin liderliğindeki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) programına katılmak için başvuruda bulundu. Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Enstitüsü (IKI) direktörü Anatoly Petrukovich tarafından yapılan açıklamada Türkiye’nin istasyon programına katılmak için talepte bulunduğunu söyledi. Türkiye, Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’na başvurdu
Petrukovich, açıklamasında “Uluslararası Ay İstasyonu çerçevesinde diğer ülkeler de katılmayı planlıyor, bu sadece Rus-Çı̇n ya da Çı̇n-Rus istasyonu değil. Örneğin Türkiye’den ve diğer ülkelerden de istasyona katılmak açın başvurular bulunuyor.” ifadelerini kullandı. Türk makamlar ise henüz bu konuda bir açıklamada bulunmadı.
Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) şu anda Roscosmos ve Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından yürütülen bir Ay üssü projesi konumunda. 9 Mart 2021’de Rusya ve Çin bir Ay yüzeyi araştırma istasyonu ya da bir Ay yörüngesi araştırma istasyonunun inşasına ilişkin anlaşma imzalamıştı. Hiçbir Avrupa ülkesi ya da ABD programa davet edilmemiş ya da katılmak için başvuruda bulunmamış olsa da Roscosmos ve CNSA, BM Dış Uzay İşleri Ofisi, Almanya, Fransa, İtalya ve Hollanda ile kapalı kapılar ardında görüşmelerde bulunuyor.
Haziran 2023 itibariyle, programa ilk katılan ülkeler BAE ve Pakistan olurken aynı zamanda Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Örgütü (APSCO) de programa girmişti. Süreç içerisinde programa katılan birkaç ülke daha olurken son olarak geçtiğimiz günlerde Tayland, ILRS programına dahil edilmişti.
Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu ILRS nedir?
Çin ve Rusya, Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu ILRS, Roscosmos ve Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından yönetilen bir Ay üssü projesi. ILRS, keşif ve kullanım, Ay tabanlı gözlem, temel bilimsel deney ve teknik doğrulama ve uzun vadeli otonom operasyon dahil olmak üzere çok disiplinli ve çok amaçlı bilimsel araştırma faaliyetlerini yürütebilecek, Ay yüzeyinde veya Ay yörüngesinde inşa edilmiş kapsamlı bir bilimsel deney üssü olarak hizmet verecek. ILRS’nin 2035 yılına kadar tamamlanması ve 2036 yılında tamamen devreye girmesi planlanıyor. Program 3 aşamaya ayrılıyor; keşif, inşaat ve kullanım. An itibariyle keşif aşamasında bulunuluyor ve program kapsamında şimdilik sadece 7 Aralık 2018’de Çin, Chang’e 4 aracıyla Ay’a iniş yapabildi. Rusya’nın geçtiğimiz yılki Luna 25 görevi ise başarız olmuştu. Çin, Mayıs 2024’te Chang’e 5 ile Ay’a bir kez daha inmeyi planlıyor. 2028’e kadar keşif sürecinin devam etmesi bekleniyor.